Browsing by Author "SUAT DONUK"

Now showing 1 - 2 of 2
  • No Thumbnail Available
    Item
    ACEMZÂDE MUSTAFA CEMÂLÎ VE SİLSİLENÂME-İ MEVLEVİYYE’Sİ
    (2022) SUAT DONUK
    Yazma eser kütüphanelerinde silsilenâme türünde pek çok eser bulunmaktadır. Bunlardan biri Acemzâde Mustafa Cemâlî’nin Silsilenâme-i Mevleviyye adlı eseridir. Mustafa Cemâlî, Üsküp Acemzâde Tekkesi Şeyhi Hasan b. Mustafa es- Sinânî’nin oğludur. Mevlevîlik tarikatına mensuptur. Üsküp Acemzâde Zaviyesi dervişlerindendir. Silsile-i Mevleviyye’de yer alan manzumelerden Cemâlî mahlasıyla şiirler yazdığı anlaşılmaktadır. Ancak Acemzâde Cemâlî’nin şairlik yeteneği kısıtlıdır. Silsile-i Mevleviyye’nin yazımı 7 Şa‘bân 1309 (7 Mart 1892) tarihinde tamamlanmıştır. Mevlevîlik tarikatının Hz. Muhammed’den Mevlâna Celaleddin-i Rûmî’ye kadarki şeyh silsilesini ve Hasan-ı Basrî’den Şems-i Tebrizî’ye kadarki önderlerinin yaşam bilgilerini sunmak maksadıyla yazılmıştır. Tasavvufî bilgilerle karışık silsilenâme türündedir. On beş biyografi ihtiva etmektedir. Biyografilerde şahsın künyesi, ailesi, eğitim durumu, tarikata giriş hikâyesi, şeyhi, vefat tarihi ve menkıbeleri hakkında bilgi verilmiştir. En hacimli biyografi Mevlâna Celaleddin-i Rûmî’ye aittir. Biyografik bilgilerin yanı sıra ilim ve hilafet çeşitleri, nûr-ı Muhammedî, ahz, velayet, nübüvvet, ilahî aşk vb. tasavvufî konular hakkında malumat da içermektedir. Bu malumat çok sayıda âyet, hadis, kelam-ı kibar ve manzumelerle süslenerek sunulmuştur. Dili ağır, üslubu sadedir. Dilini ağır kılan unsur tasavvufî kavram ve terimlerin çokluğudur. Seci ve edebî sanatların yokluğu, cümlelerin kısalığı üslubunu sade kılmıştır. Bu makalede Acemzâde Mustafa Cemâlî’nin hayatı ve edebi kişiliği hakkında bilgi verilmiş, Silsilenâme-i Mevleviyye adlı eseri tanıtılmış, Silsilenâme-i Mevleviyye’nin çeviri yazılı metni ilim âlemiyle paylaşılmıştır.
  • No Thumbnail Available
    Item
    Seyyid Ahmed Cezbî’nin Manzum \"Makâlât\"ı
    (2023) SUAT DONUK
    Yazma eser kütüphanelerinde Makâlât adını taşıyan çok sayıda kitap bulunmaktadır. Bunların önemli bir kısmını mutasavvıf bir yazar tarafından tasavvufî bilgi ve nasihatler vermek için yazılmış olanlar meydana getirmektedir. Bu nitelikteki eserlerden biri Seyyid Ahmed Cezbî’nin Makâlât’ıdır. Manzum bir eser olan Makâlât, Himmetzâde Şeyh Bahaeddin’in torunu Ahmed Cezbî Efendi tarafından kaleme alınmıştır. Makâlât’ın yazılış tarihi belli değildir. Eser, makâlât adı verilen bölümlerden meydana gelmiştir. Eserde on dokuz makâlât bulunmaktadır. Makâlâtlar gazel nazım şekline benzer biçimde oluşturulmuştur. 25 dörtlük, 277 beyit olmak üzere toplam 302 birimden örülüdür. Tüm manzumelerde aruz vezni kullanılmıştır. Şairin aruz ve kafiye tatbikinde ciddi kusurlar vardır. On dördüncü makâlâtta Ahmed Cezbî’nin dedesi ve şeyhi olan Himmetzâde Şeyh Bahaeddin, on dokuzuncu makâlâtta ise Bayramiye ve Halvetiye tarikat şeyhleri silsilesi hakkında bilgiler verilmiştir. Diğer bölümlerde insanın üstün varlık oluşu, gönlün kutsallığı, nefsin kötülüğü, insan-ı kamil mertebesine bir şeyh yardımı ile ulaşılabileceği, suretin değil siretin önemli olduğu gibi tasavvuf inançları izah edilmiştir. Tevhid, tarikat, hakikat, nefs-i emmare, vahdet-i vücud vb. tasavvufî terimler açıklanmıştır. Tasavvufî bilgilerin verildiği yerlerde dil ağır iken müritlere seslenilen dizelerde nispeten sade bir dil kullanılmıştır. Bu makalede Seyyid Ahmed Cezbî’nin Makâlât adlı manzum eseri şekil, muhteva ve dil ile üslup bakımlarından tanıtılmış, Makâlât’ın iki nüsha üzerinden kurulmuş tenkitli metni ilim âlemiyle paylaşılmıştır.