Utanç ve Suçluluk Duygularının Bilişsel Psikoloji Kapsamında Değerlendirilmesi
No Thumbnail Available
Date
2018
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Abstract
Sosyal duygular olarak sınıflandırılan utanç ve suçluluk, toplumdan dışlanmatehlikesi içeren durumlarda kişinin davranışlarını düzenleyen uyarıcı sinyal veyafizyolojik bir ceza olarak değerlendirilmektedir. Birçok patolojide rol sahibi olanbu duygular bilişle yakın bir ilişkiye sahiptir. Hem günlük hayattaki işlevleri,uyumsal ve fizyolojik özellikleri hem de sahip oldukları evrimsel özelliklerive nörobilişsel yapıları utanç ve suçluluk duygularının bilişsel yapılarla olanilişkisine dikkat çekmektedir. Bununla birlikte, mevcut çalışmalarda bu duygularınbilişsel etkileri bakımından temel duygular kadar ele alınmadığı görülmektedir.Bu derleme çalışmasında utanç ve suçluluk duygularının tanıtılması ve bilişselpsikoloji alanı için öneminin vurgulanması amaçlanmaktadır. Bu amaçla, önceliklemevcut alanyazın çerçevesinde söz konusu duyguların temel duygulardan vebirbirlerinden nasıl farklılaştıklarından bahsedilmiştir. Sonrasında ise, utançve suçluluk duygularının önemini vurgulamak ve sahip oldukları işlevlerianlamak adına evrimsel kaynaklardan faydalanılmıştır. Bu duyguların bilişleilişkisini beyinde sahip oldukları uzantılar temelinde değerlendirmek üzere isekonuyla ilgili mevcut nörobilişsel çalışmalardan faydalanılmıştır. Derlemeninsonunda ise, bilişsel psikoloji alanında konuyla ilgili ele alınan örnek çalışmalardeğerlendirilmiş ve bu duyguların Türkiye’de psikolojinin hangi konularıylailişkili olarak ele alındığının kısa bir özeti sunulmuştur. Bu derleme çalışmasınınutanç ve suçluluk duygularını ele alacak sonraki çalışmalarda daha kapsamlı biryaklaşım sergilenmesi ve söz konusu duyguların bilişsel özelliklerinin daha fazlagöz önünde bulundurulması açısından katkı sağlaması umut edilmektedir.