ORHUN YAZITLARINDA BİRLEŞİK ZARFFİİLLER
Abstract
Cümlede fiilin zarf görevinde kullanılmasını sağlayan ekler, zarffiil ekleri olarak adlandırılır. Literatürde zarffiil terimi yerine ulaç, bağ-eylem, zarf-eylem, katmaçlık siygası gibi başkaca terimlerin de kullanıldığı görülür. Zarffiiller,Türkçede üzerinde en çok çalışılan konulardanbiridir. Ancak, literatürde “birleşik zarffiil” konusu, nispeten daha yenidir. Gülsevin, Türkiye Türkçesinde Birleşik Zarffiiller makalesiyle şimdiye kadar bilinenancak ayrıca bir terimle adlandırılmayan birleşik zarffiilleri özelleştirmiş ve dikkatlerin bu konu üzerine çekilmesini sağlamıştır. Makalenin yazıldığı 2000 yılından bu yana birleşik zarffiiller başlıklı çalışmaların yapılmaya başladığı görülmektedir. Özellikle çağdaş lehçeler alanında daha fazla, Türkçenin tarihî lehçeleri üzerindeki tespitlerinisedaha az olduğunu söylemek mümkündür. Ancak, modern lehçelerin dahipek çoğunun henüz bu konuda detaylı irdelenmediği de açıktır.İşte bu makale, Eski Türkçe dönemindeki bir lehçe olan Orhun Türkçesi üzerine odaklanmaktadır. Bu dönemdeki incelemeyi daha detaylı yapabilmek içinveri kaynağı oldukça daraltılmış ve yalnızca Kül Tigin, Bilge Kağan ve Tonyukuk Yazıtlarından oluşan ve kısaca Orhun Yazıtları olarak adlandırılan metinler ile sınırlandırılmıştır.İncelemeyöntemi olarak ise Gülsevin’in adı anılan makalesi model alınmıştır. Sonuçta Orhun Yazıtlarındaki birleşik zarffiillerin tıpkı Türkiye Türkçesinde olduğu gibi ek+edat ve ek+ek kuruluşlarında olduğu tespit edilmiştir. Toplamda 12 tane birleşik zarffiil yapısı ortaya çıkarılmıştır.