İrtical Kavramı ve Şu‘Arâ Tezkirelerine Göre İrticalen Şiir Söyleyen Şairler
No Thumbnail Available
Date
2019
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Abstract
İrticalen şiir söyleme geleneği halk şiirineözgü ritüellerden biridir. Saz şairlerinin atışmaşeklinde gerçekleştirdikleri bu gelenek, zamanlausta-çırak ilişkisiyle olgunlaştırılır. Âşıklarıngenelde sazlı olarak icra edip söyledikleri bu tarzşiirler klasik Türk edebiyatında yaygın olarakkullanılmamaktadır. Ancak bu durum, divanşairlerinin irticalen şiir söyleme kabiliyetlerininolmadığı veya bu tarzda şiir söylemediklerimanasına gelmemektedir. Kaynaklarincelendiğinde divan şairlerinin herhangi bir vakakarşısında söyledikleri irticalî şiirlere rastlanır.Saz şairlerinden farklı olarak divan şairleri, butarz manzumeleri karşılıklı olarak değil genelliklebir olay karşısında söylerler. Bu olaylara göreşekillenen şiirlerin muhtevası hâliyle farklılıkgöstermektedir. Söylenen şiirlerin büyükçoğunluğu mizah içermekle beraber hiciv, övgü,ölüm gibi konular üzerine söylenmiş şiirler debulunmaktadır. Şu‘arâ tezkireleri incelendiğindebirçok divan şairinin irticalî şiirlere meyli olduğugörülmektedir. Özellikle Âşık Çelebi, KınalızâdeHasan Çelebi ve Gelibolulu Âlî’nin diğertezkirelere nazaran daha fazla irticalî şiirikaydetmeleri ve kendi söyledikleri irticalî şiirlereeserlerinin belli bölümlerinde yer vermeleri,divan şairlerinin bu tarz şiirlere gösterdikleriitibar açısından dikkate değerdir. Hazırlanançalışmada “irtical” kavramı üzerinde durulmuş,klasik Türk edebiyatı sahasında az görülen bu tarzşiirlerin şu‘arâ tezkireleri taranarak örnekleritoplanmış ve şiirler tasnif edilmiştir.