Şırnak İli ve Çevresinden Toplanan Prangos ferulacea\rve Ferula orientalis Ekstrelerinin Türkiye’den İzole \rEdilmiş Leishmania tropica’ya Karşı Anti-Leishmanial \rEtkilerinin Araştırılması
No Thumbnail Available
Date
2022
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Abstract
Leishmaniasis, Leishmania cinsi protozoonların neden olduğu vektör kaynaklı bir hastalıktır. Leishmaniasis \rdünya genelinde tropik, subtropik alanlarda bulunan 98 ülkede/bölgede görülen bir hastalıklar grubudur. \rDünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre bu bölgelerde yaklaşık 350 milyon insanın risk altında olduğu \rve yaklaşık 12 milyon insanın da enfekte olduğu tahmin edilmektedir. Leishmaniasisin üç ana klinik formuna \rbağlı yılda yaklaşık 1.2 milyon yeni olgunun görülmekte ve tedavisinde son yıllarda endemik bölgelere göre \rgiderek artan ilaç direncine rastlanmaktadır. Bu nedenle bitki kaynaklı etken maddelere ilgi son yıllarda artmakta ve in vitro çalışmalarda yeni anti-leishmanial ilaçlar araştırılmaktadır. Bu çalışmada, yeni bir tedavi ilacı \rolarak Şırnak kırsalından toplanan Prangos ferulacea ve Ferula orientalis bitkilerinden elde edilen ekstrelerin \rLeishmania tropica’ya karşı anti-leishmanial etkisinin araştırılması amaçlanmıştır. P.ferulaceae ve F.orientalis\rbitkilerinin kök, gövde ve meyve kısımlarının su, kloroform ve etanol ekstreleri elde edilerek sitotoksik aktivite testleri yapılmıştır. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Parazit Bankasından temin edilen L.tropica promastigotları (MHOM/TR/2012/CBCL-LT) RPMI 1640 besiyerinde çoğaltılmıştır. Her bir ekstrenin farklı oranlarda hazırlanan konsantrasyonları kullanılarak L.tropica promastigotları ile in vitro testleri yapılmış ve etkinliği XTT \rtesti ile değerlendirilerek IC50 değerleri belirlenmiştir. Pozitif kontrol olarak amfoterisin B (AmpB), sitotoksisite testi için de WI-38 fetal akciğer fibroblast hücre hattı kullanılmıştır. Bitki ekstrelerinin en düşük IC50 değerleri; P.ferulaceae bitkisinin kök kloroform ekstresi 36 µg/ml, meyve kloroform ekstresi 20 µg/ml; F.orientalis\rbitkisinin kök etanol ekstresi 2.5 µg/ml, meyve etanol ekstresi 48 µg/ml, gövde kloroform ekstresi 24 µg/\rml ve meyve kloroform ekstresi 3.1 µg/ml olarak bulunmuştur. Ayrıca çalışmamızda sadece P.ferulaceae\rkök etanol ekstresinin WI-38 fetal akciğer fibroblast hücre hattı üzerine 72. saate 65.19 µg/ml’de sitotoksik \raktivite gösterdiği saptanmıştır. Ülkemizde yüksek rakımlı bölgelerinde yetişen P.ferulaceae ve F.orientalis\rbitkilerinin L.tropica’ya karşı potansiyel anti-leishmanial aktivitesi ilk kez çalışılmıştır. Anti-leishmanial aktivitelerini incelediğimiz 18 bitki ekstresi arasında en düşük IC50 değerine sahip olanların P.ferulaceae kök etanol \rekstresi ve meyve kloroform ekstresi olduğu belirlenmiştir. Bu araştırmada elde edilen verilerin P.ferulaceae\rve F.orientalis bitkilerinin anti-leishmanial aktiviteleri konusunda etken madde saptanması açısından yararlı \rolacağı düşünülmektedir