DİYALEKTOLOJİK BÜTÜNLÜKTEN KOPAN GÖÇMEN AĞIZLAR ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR
Abstract
Türkiye’de Ahmet Caferoğlu’yla başlayan diyalektoloji çalışmalarıgittikçe hız kazanmaktadır. Ağız çalışmaları yapılırken, her aşamadadikkat edilmesi gereken belli hususlar vardır. Bunlar arasında en önemlileriyerleşim yeri ve kaynak kişi seçimidir. Örneğin yerleşim yeri seçerken, dahaçok standart varyantın kullanıldığı şehir merkezleri değil, yerel ağızlarınhakim olduğu köy gibi daha küçük yerleşim birimleri tercih edilir. Kaynakkişi seçiminde ise merkezle iletişimi daha az olan, yaşadığı yerleşimbirimi dışına uzun süreli olarak çıkmamış, hayatının büyük bir kısmınıköyde geçirmiş kaynak kişiler, bir ağız araştırması için en uygun olankişilerdir. Hatta, erkekler yerine kadınlar yerel ağız çalışmalarının kıymetlikonuşurlarıdır.Bu tür yerel ağız çalışmaları, yerleşim yeri - konuşur bütünlüğününsağlandığı şartlarda geçerlidir. Fakat gerçek hayatta bu bütünlüğün herzaman sağlanamadığı bilinmektedir. Pek çok sebeple, yerleşim yeri - konuşurbütünlüğünün bozulabilmektedir. Böylesi durumlarda ortada herhangi biryerleşim yeri ya da konuşur kalmayacağı için, herhangi bir diyalektolojiçalışması yapmak uygunsuz görülür.Fakat bu makale, yerleşim yeri – konuşur bütünlüğünün bozulduğudurumlarda da bir ağız araştırması yapılabileceğini öne sürmektedir. Kendiyerleşim yerinden farklı bölge/bölgelere göçen birinci, ikinci ve hattaüçüncü nesil konuşurlar üzerinden yürütülecek bir çalışma, eski yerleşimyerine ait karakteristik özelliklerin tespitini sağlayabilir. Makalede böyle birçalışmanın adımlarından bahsedilmiştir.