Türkiye’de Kutanöz Leyşmanyaziste Kemiricilerin Rolü Var mı?
No Thumbnail Available
Date
2018
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Abstract
Dünyanın tropikal ve subtropikal bölgelerinde ve özellikle gelişmekte olan ülkelerde yaygın görülenleyşmanyazis, vektörü olan kum sinekleri (Phlebotomus spp.) aracılığıyla insanlara bulaşan Leishmaniatürlerinin neden olduğu, zoonotik/antroponotik karakterli bir paraziter enfeksiyondur. Leishmaniatürlerinin doğadaki taşıyıcıları parazit ile enfekte çeşitli vahşi ve evcil karnivorlar, kemiriciler ile insanlarsayılabilir. Bu çalışma, ülkemizin doğal ortamında bulunan ve kutanöz leyşmanyazis (KL) için rezervuarolabilecek Meriones, Mesocricetus, Rattus ve Mus cinsi kemiricilerin Leishmania tropica, Leishmania infantum,Leishmania major ve Leishmania donovani’yi taşıyıp yayabilme potansiyellerinin olup olmadığını deneyselolarak araştırmak amacıyla yapılmıştır. Çalışmada, Türkiye’de yaşayan kemiricilerden Mus musculus (Balb/Cfare), Mesocricetus auratus (hamster), Meriones unguiculatus (gerbil) ve Rattus norvegicus (rat) türlerikullanılmıştır. Deney hayvanlarının ayak tabanlarına KL hastalarından alınmış yerli L.tropica, L.infantum,L.major ve L.donovani izolatlarının kültürde üretilmiş promastigotları intradermal yolla 108 promastigot/ml yoğunluğunda olacak şekilde enjekte edilmiştir. Enfekte edilen hayvanların ayak tabanlarındakilezyonların büyüklüğü 12 hafta boyunca ölçülmüştür. Çalışmanın sonunda deney hayvanları sakrifiyeedilmiş ve yapılan otopsilerinde ayak tabanı, karaciğer, dalak ve testislerinden “touch preparat” alınarakGiemsa ile boyanıp incelenmiş ve zenginleştirilmiş NNN besiyerlerine ekimleri yapılmıştır. Bütün deneyhayvanlarının ayak tabanından hazırlanan yayma preparatlarda Leishmania amastigotları görülmüş ve yineayak tabanından alınan materyallerin ekildiği besiyerlerinde promastigotlar saptanmıştır. Buna karşın,aynı işlemlerin uygulandığı karaciğer, dalak ve testis dokularında her grubun pozitif olmadığı görülmüştür.Bu sonuçlara göre deney gruplarındaki tüm hayvanlarda KL geliştiği fakat iç organ yayılımının her gruptagelişmediği görülmüştür. Buna göre; (a) M.unguiculatus ve M.musculus’da tüm Leishmania türlerinin KL’yeve iç organ yayılımına neden olduğu, (b) R.norvegicus cinsi kemiricilerde yalnız L.tropica‘nın KL’ye ve içorgan yayılımına, diğer Leishmania türlerinin ise yalnız KL’ye neden olduğu; (c) M.auratus’da ise yalnızL.donovani‘nin KL’ye diğer türlerin ise hem KL’ye hem de iç organ yayılımına neden olduğu gözlenmiştir. Bu çalışmada, ülkemizin doğal ortamında bulunan ve leyşmanyazis için rezervuar olabilecek Meriones,Mesocricetus, Rattus ve Mus cinslerinin deneysel olarak L.tropica, L.infantum, L.major ve L.donovani’yi taşıyıpyayabilme potansiyelleri olduğu saptanmış ve yerli Leishmania suşlarının potansiyel taşıyıcı kemiricilerdeoluşturduğu klinik tablolar konusunda önemli bilgiler toplanmıştır.