DÎVÂNU LUGÂTİ’T-TÜRK’TEKİ ATASÖZLERİ ÜZERİNE YAPILAN BİR ÇALIŞMA: ABDÜLAHAD NÛRÎ VE “ATALAR SÖZÜ”
Abstract
Türk kültür tarihinin en temel yazılı kaynaklarından birisi Dîvânu Lugâti‟t-Türk‟tür. Dîvânu Lugâti‟t-Türk, muhtevası ve yazılış amacı bakımından sözlük ve dilbilgisi kitabı olmasının yanında Türk tarihi ve coğrafyası, çeşitli halk bilgisi ürünleri (halk etimolojisi, destan, halk hekimliği, oyun, halk takvimi vb.) gibi farklı birçok hususta örnekleriyle bilgi veren ansiklopedi niteliğinde bir eserdir. Farklı pek çok konuda bilgi içeren bu eser, atasözleri bakımından da zengin bir kaynaktır. Atasözleri, bir milletin düşünce yapısı, yaratıcılığı, kıvrak zekâsı ve kültürel katmanları gibi birçok konuda bilgi barındıran, halkın ortak ürünü olan kalıplaşmış sözlerdir. Anonim bir özelliğe sahip olan atasözleri, yazılı ve sözlü kaynaklar vasıtasıyla günümüze kadar aktarılmıştır. Bu yazıda ilk önce konuya giriş mahiyetinde Dîvânu Lugâti‟t-Türk ve atasözleri hakkında genel bilgi verilecektir. Ardından Dîvânu Lugâti‟t-Türk‟teki atasözleri üzerine yapılan çalışmalar kronolojik sıraya göre aktarıldıktan sonra kısa bir değerlendirilmesi yapılacaktır. Bu bilgilerden sonra çalışmanın temelini oluşturan Abdülahad Nûrî ve onun “Atalar Sözü” isimli eseri üzerinde durulacaktır. Bu bölümde önce Abdülahad Nûrî‟nin hayatı ve eserleri hakkında bilgi verdikten sonra Atalar Sözü‟nün şekil, dil ve üslup yönünden incelemesi yapılacaktır. Çalışmanın sonunda ise adı geçen eserin giriş bölümü ile metin kısmındaki atasözleri günümüz Türkçesine aktarımıyla birlikte verilecektir.