KLASİK İSLAM MODERNİZMİ’NİN KUR’AN YORUMLARINA ETKİSİ FİLİBELİ AHMED HİLMİ VE MEHMET AKİF ÖRNEĞİ
Abstract
Mısır merkezli Klasik İslam Modernizmi ile Osmanlı merkezli İslamcılık akımı arasında; gerek her iki hareketin zuhuruna yol açan sebepler ve gerekse İslam ümmetinin kurtuluşuna yönelik ortaya koydukları çözüm önerileri bakımından birtakım benzerlikler bulunmaktadır. Metot bakımından en önemli benzerlik, Müslüman toplumların yaşadığı problemlerle Kur’an âyetleri arasında bağlantı kurulmasıdır. Buna yönelik olarak her iki hareket de âyetleri güncelleştirmeye çalışmıştır. Bu, toplumsal sorunlara Kur’an eksenli çözümler getirme çabasına tekabül eder. İşin en olumlu yönü budur. İşin diğer olumlu yönü de güncel meselelerle eşleştirilip onlara delil kılınan âyetlerin sadece söz konusu meselelere tahsis edilmemiş olmasıdır. Bununla birlikte Osmanlı İslamcılık hareketi, Mısır merkezli Klasik İslam Modernizmi’ne göre daha önce ortaya çıkmıştır.Osmanlı İslamcılık hareketiyle Mısır merkezli Modernist hareketin ortak paydası, İslam âleminin geri kalmışlığı ve bu sebeple içine düştüğü yıkımdan kurtarılması meselesidir. Bu bağlamda İslamcılık ve Klasik İslam Modernizmi dâhil, XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren İslam coğrafyasında ortaya çıkan tüm ıslah-tecdîd hareketlerin söyleminin, Kur’an ve Sünnet’e dönüş ile içtihâda yeniden işlerlik kazandırmak olduğu söylenebilir. Bu anlayış, Mehmet Akif, Filibeli Ahmed Hilmi ve daha birçok Osmanlı aydını tarafından benimsenmiştir.