İlhan Başgöz’ün Biografik Türk Halk Hikâyeleri Unvanlı Doktora Tezi Üzerine
No Thumbnail Available
Date
2021
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Abstract
İlhan Başgöz, akademik Türk halk bilimi çalışmalarının ikinci neslindendir. Pertev Naili Boratav’ın danışmanlığında 1949 yılında tamamlanan; fakat Boratav’ınderslerinin süresiz tatil edilmesi sebebiyle savunmasında bulunmadığı bu tez,Türkiye’de halk bilimi alanında tamamlanmış ikinci doktora çalışmasıdır. Gerekilk tezlerden olması gerekse daha önce çalışılmamış bir konuda olması sebebiyleTürk halk bilimi tarihinde önemli bir yere sahiptir. Ancak bu önemine rağmen basılmamıştır.Başgöz, tezini dört bölüm hâlinde oluşturmuştur. Toplam olarak elli üç metinüzerinde çalışmış olup bunların yirmi iki tanesi herhangi bir şekilde yayımlanmamıştır. Türkülü hikâyeleri uluslararası bir tür olarak gören Başgöz, dünya folklorunun bazı sorunlarını çözmek için Türk halk hikâyelerinin ipucu verebileceğidüşüncesindedir. Böylece onun daha doktora tezinde sadece Türkoloji sorunlarınıçözmeyi amaçlayan bir yaklaşımının olmadığı anlaşılmaktadır. Çalışmada yaşayanâşıkların hayatında görülen temel süreçlerin, hakkında bilgi olmayan âşıklarda damevcut olduğu varsayımından hareketle mukayese yöntemiyle eski âşıkların hayatıyla biyografik halk hikâyeleri arasında bağlantılar irdelenmiştir. Bu bağlamdaBaşgöz’ün dinleyici ve ortamın hikâye metinlerinde değişime yol açmasıyla ilgiliilk verileri tezini yaptığı sırada fark ettiği görülmektedir. Yine arasöz (digression)konusu da bu süreçte dikkatini çeken bir konudur.Bu makalede Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Kütüphanesi’ndemuhafaza edilen Başgöz’ün tezi ve içerdiği malzeme günümüz araştırmacılarınatanıtıldıktan sonra, kullandığı hikâye metinleri, yaklaşımı, etik kuralları uygulaması ve etkileri bakımından “yorumsamacı” yaklaşımla tahlil edilmiştir. Sonuçolarak Başgöz’ün tezi, kullandığı sözlü kaynaklar bakımından bugün de değerinimuhafaza etmektedir. Tezin genel bakış açısını oluşturan “tarihsel inşa” anlayışınınbugün kullanılabilirliği ve tikel örneklerin genellenebilirliği pek mümkün görünmemektedir.