Kur’ân’ı Maksatları Bağlamında Okumanın Değeri: Makâsıdî Tefsir
Abstract
Maḳāṣıd, kanun koyucunun (Allah), -kulların dünya ve ahiret saadetini temin adına- yasamanın tüm pozisyonlarında gözettiği amaç, gerekçe, mana ve hikmetlerdir. Maḳāṣıd düşüncesi de Kur’ān’ın ihtiva ettiği genelve özel, küllī ve cüz’ī, tümel ve tikel amaçları (maḳāṣıd) tespit etmek ve Kur’ān’ı bu amaçlar doğrultusundayorumlamaya tekabül eder. Kur’ān’ın lafız-maksat (maḳāṣıd) ekseninde okunup anlaşılmasına karşılık gelenmaḳāṣıdī tefsir, başta ashap ve müçtehit imamlar olmak üzere ilk dönemden itibaren işletilmiştir. Ancak buyöntem yerini, zamanla, yer-yer mezhepçi, lafızcı, bātınī ve işārī tefsir yöntemine bırakmıştır. Maḳāṣıdī tefsiryöntemi, Müslümanların modern çağda karşılaştığı problemlerin çözümüne yönelik Kur’ān’ın maksatları ekseninde tefsir edilmesine yapılan yeni bir çağrıdır. Bu yöntem, Kur’ān’ın evrenselliği, gündelik ve uzun vadeliproblemlerin çözümü ve Kur’ān’ın gāī yorumlara konu edilmemesi bakımından değerlidir. Kur’ān ve sünnetin doğru anlaşılması bağlamında Müslümanlar arasında bir yöntem problemi yaşadığımız günümüzdemaḳāṣıdī tefsirin sadra şifa bir yöntem olduğu kanaatindeyiz. Bizi bu çalışmaya sevk eden problem de sözkonusu yöntem problemidir. Çalışmamızın amacı, Kur’ān’ın küllī ve cüz’ī maksatlarının tespiti ile onun bumaksatlar çerçevesinde tefsir edilmesinin gerekliliğini ortaya koymaktır. Makalemizde, -Kur’ân’ı referans alarak- Kur’ān’ın küllī ve cüz’ī maksatlarına işaret etmeye ve maḳāṣıdī tefsirin meşruiyet ve değerini incelemeyeçalışacağız. Makalemizin bu bakımdan alana katkı sağlayacağını ümit ediyoruz.