Fazla Sayıda Yazma Nüshası Bulunan Hacimli Bir Eserin Nüsha Ailesinin ve Tenkitli Metninin Kurulması Hakkında Değerlendirmeler: Künhü’l-ahbâr Örneğ i
Abstract
El ile çoğaltılmış tarihi metinlerin aslına yakın bir suretteneşrine dayanan metin tenkidi, bilginin sonraki kuşaklara bo-zulmadan aktarılması bakımından oldukça önemlidir. Elyazması nüshaların ortak ve ayırıcı hatalarından hareketle soyağacını çıkartmaya dayanan stemmatoloji metin tenkidinitamamlayıcı bir bilimdir. Ülkemizde son dönemde metin tenkidive stemmatoloji ile ilgili kuramsal çalışmalar hız kazanmıştır.Her el yazması eserin kendine has özellikleri vardır. Muhtevasıhacimli bazı tarihî kitaplar fazla sayıda yazma nüsha ile günü-müze intikal etmiştir. Bu tür eserlerde muhteva malzemesi veyazma nüshalar çok sayıda olduğu için sadece metin tenkidi vestemmatolojinin verileriyle işin içinden çıkmak güçtür. Böylebir eser neşredecek bir nâşir metin tenkidi ve stemmatolojinintemel kabullerinin yanı sıra esere, yazarın yaşamına, yazarın veyüzyılın dil ve anlatım hususiyetlerine, eserin mensubu olduğuedebî dönemin ilkelerine ve tarihi bilgilere hâkim olmalıdır.Metin tenkidinin bilindik kaideleri doğrultusunda, 3-5 nüsha mukayesesiyle kuracağı bir metnin müellifin elinden çıkmışesere göre eksiklikler barındırabileceğini bilmelidir. GeliboluluMustafa Âlî’nin Künhü’l-ahbâr adlı genel tarih kitabı Türkedebiyatının fazla sayıda nüshası bulunan hacimli eserlerindenbiridir. Bu makalede Künhü’l-ahbâr örneği üzerinden fazlasayıda nüshası bulunan hacimli kitapların nüsha ailesini çıkart-ma hakkında değerlendirmeler yapılacak; bu tür eserlerin ten-kitli metnini kurmada müellife ait cümle, paragraf, manzumevb. unsurların metin dışı kalmasını önlemek maksadıyla yenibir yöntem teklif edilecektir.