Kriz öncesi ve kriz sonrası dönemler itibariyle katılım bankaları ve ticari bankaların karlılığı üzerine karşılaştırmalı bir araştırma
Abstract
İslami bankacılık son yıllarda hızlı bir büyüme göstermektedir. İslami bankacılık Türkiyede kalkınma bankacılığı olarak adlandırılmaktadır. Türk finansal sisteminde bankaların ekonomiye büyük katkısı mevcuttur Katılım bankalarının önemi de her geçen gün artmaktadır. Dolayısıyla katılım bankaları ve ticari bankaların karlılıklarını kriz öncesi ve kriz sonrası dönemler itibariyle karşılaştırmak araştırmaya değerdir. Bu çalışmanın amacı, katılım bankalarının ve ticari bankaların karlılığı arasında kriz öncesi ve kriz sonrası dönemde farklılık olup olmadığını araştırmaktır. Ayrıca çalışma, kriz öncesi dönemde katılım ve ticari bankaların karlılığını belirleyicileri açısından farklılık olup olmadığını araştırmaktadır. Bu araştırmaları yapabilmek için çalışmada t-testi tekniği kullanılmıştır. Analiz dönemi 2005-2013 dönemini kapsamakta olup, bu dönem kriz öncesi (2005-2007) ve kriz sonrası (2008- 2013) olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Veriler Türkiye Bankalar Birliğinin web sayfasından elde edilmiştir (www.tbb.org.tr) Çalışmada 6 ana ve 8 alt finansal orandan yararlanılmıştır. Ana oranlar banka karlılığı, sermaye yapısı, aktif kalitesi, bilanço yapısı, likidite ve maliyet yönetimi oranlarıdır. Banka karlılığını ölçmek için iki finansal orandan yararlanılmıştır; bu oranlar varlık karlılığı (AK) ve öz sermaye karlılığı (ÖK) dır. Karlılığın belirleyicilerini analiz etmek için kullanılan alt ölçütler ise öz sermaye/aktif toplamı, takibe düşen krediler(net)/toplam krediler, toplam krediler/aktif toplamı, toplam mevduat/aktif toplamı, dönen varlıklar/kısa vadeli yabancı kaynaklar ve genel giderler/aktif toplamı oranlarıdır. Sonuçlar son finansal krizin hem katılım hem de ticari bankaların karlılığını etkilediğini göstermiştir. Çalışmada son finansal krizin katılım bankalarının karlılığında istatistiki olarak anlamlı bir etkisinin olduğu bulunurken ticari bankaların karlılığında anlamlı bir etkisinin olmadığı bulunmuştur. Katılım bankalarının krizden daha fazla etkilenmesinin nedenini araştırmak için kriz öncesi dönemde karlılığın belirleyicileri açısından bu iki banka türünde bir farklılık olup olmadığı t-testlerinden yararlanılarak araştırılmıştır. T-testleri sonucunda kriz öncesi dönemde ticari bankaların daha yüksek öz sermaye/aktif oranına ve likidite oranına ve daha düşük toplam kredi/aktif toplamı oranına sahip olduğu bulunmuştur. Sonuç olarak krizden daha az etkilenmek için aktif kalitesi, sermaye yapısı ve likidite oranlarının iyileştirmesinin önemli olduğu sonucuna ulaşılmıştır.